Szeptycki Andrzej (Roman Maria Aleksander)
Duchowny greckokatolicki, metropolita lwowski, ordynariusz diecezji stanisławowskiej. Propagator zjednoczenia Cerkwi, uznany działacz na rzecz Kościoła greckokatolickiego oraz narodu ukraińskiego.
Urodzony 29 lipca 1865 r. w Przyłbicach, we wsi należącej do powiatu jaworowskiego w województwie lwowskim, na terenie Galicji Wschodniej. Był synem ziemianina Jana Kantego hr. Szeptyckiego (1836–1912) oraz Zofii z Fredrów Szeptyckiej (1837–1904), córki Aleksandra Fredry. Wychowywał się w wielodzietnej rodzinie o obrzędowości rzymskokatolickiej – miał siedmiu braci, w tym Stanisława Szeptyckiego (1867–1950). Ród Szeptyckich wywodził się z tradycji wschodnich wartości duchowych i kulturowo-narodowych, a jego przodkowie piastowali wysokie funkcje kościelne, z czego trzech przedstawicieli tego rodu otrzymało nominacje na lwowskich biskupów greckokatolickich, a dwóch z nich: Atanazy Antoni (1686–1746) i Lew (1717–1779), było tytularnymi metropolitami Kijowa. Roman Szeptycki w 1883 r. rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiował także na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1888 r. uzyskał na UJ stopnień doktora prawa. W tym samym roku wstąpił do zakonu bazylianów, zmieniając obrządek na greckokatolicki. Śluby złożył w 1892 r., przyjmując imię Andrzej (Andrej). W 1899 r. został mianowany ordynariuszem diecezji stanisławowskiej, w roku następnym otrzymał nominację na arcybiskupa metropolitę halicko-lwowskiego. W czasie I wojny światowej został aresztowany przez Rosjan i deportowany w głąb Imperium Rosyjskiego, skąd powrócił w 1917 r. W 1918 r. wspierał ukraińskie dążenia niepodległościowe, stając się rzecznikiem ukraińskich interesów religijnych, politycznych oraz społeczno-kulturowych. Andrzej Szeptycki dążył do uczynienia z Kościoła greckokatolickiego głównego elementu samoidentyfikacji narodowej ludności ukraińskiej, jak również do wyznaniowego oraz społeczno-etnicznego zjednoczenia narodu ukraińskiego i rozwoju ukraińskich instytucji i szkolnictwa1. Był zwolennikiem powstania niepodległego państwa ukraińskiego. Metropolita szukał poparcia dla sprawy niepodległości Ukrainy. Podejmował działania na rzecz Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL) u przedstawicieli ententy oraz sprzeciwiał się włączeniu Galicji Wschodniej do Polski. Starał się także o pomoc finansowo-materialną dla obszarów zamieszkanych przez ludność ukraińską, które ucierpiały w czasie I wojny światowej oraz wojny polsko-ukraińskiej. W 1920 r. wyjechał do Rzymu, gdzie propagował rolę Kościoła greckokatolickiego oraz narodu ukraińskiego w idei unii prawosławia z katolicyzmem. W 1921 r. podróżował po Europie oraz Ameryce Północnej i Południowej – obok popularyzowania idei zjednoczenia Cerkwi prawosławnej ze Stolicą Apostolską starał się zwrócić uwagę na kwestię ukraińską.
W 1941 r. przywitał wkraczające wojska III Rzeszy proklamacją, z której wycofał się w sierpniu 1942 r.2. W swych orędziach sprzeciwiał się konfliktowi polsko-ukraińskiemu, wzywając do pojednania w imię moralności cywilizacji chrześcijańskiej oraz zachęcając do negocjacji polsko-ukraińskich. W 1944 r. w liście pasterskim nawoływał do zaprzestania mordów3. Zmarł we Lwowie 1 listopada 1944 r., został pochowany w katedrze św. Jura. Od 1958 r. trwa jego proces beatyfikacyjny.
Przypisy:
1. J. Mencel, Mniejszość ukraińska w Polsce – kwestie wyznaniowe i religijne, „Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość” 2012, t. IX, s. 87; J. Moskałyk, Metropolita Andrzej Szeptycki wobec wyzwań historyczno-eklezjalnych, „Poznańskie Studia Teologiczne” 2010, t. 24, s. 305.
2. I. Hałagida, „Szpieg Watykanu”. Kapłan greckokatolicki ks. Bazyli Hrynyk (1896–1977), Warszawa 2008, s. 375.
3. S. Stępień, Stanowisko metropolity Szeptyckiego wobec zjawiska terroru politycznego, [w:] Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. A. Zięba, Kraków 1994, s. 118.
Literatura:
Czekalski Rafał, Sługa Boży. Arcybiskup Andrzej Szeptycki. Świadectwo życia i aktualność jego nauki, Warszawa 2014.
Hałagida Igor, „Szpieg Watykanu”. Kapłan greckokatolicki ks. Bazyli Hrynyk (1896–1977), Warszawa 2008, s. 375.
Kubasik Adam, Działalność metropolity Szeptyckiego na rzecz zjednoczenia Cerkwi, „Wrocławski Przegląd Teologiczny” 2016, nr 2 (24).
Kubicki Dominik, Metropolita lwowski obrządku greckokatolickiego –abp Andrzej Szeptycki (1865–1944) wobec absolutu samoistnej Ukrainy, „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Rocznik Polsko-Ukraiński” 2016, t. XVIII, s. 193–206.
Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. Andrzej Zięba, Kraków 1994.
Moskałyk Jarosław, Metropolita Andrzej Szeptycki wobec wyzwań historyczno-eklezjalnych, „Poznańskie Studia Teologiczne”, 2010, t. 24, s. 301–322.
Stępień Stanisław, Stanowisko metropolity Szeptyckiego wobec zjawiska terroru politycznego, [w:] Metropolita Andrzej Szeptycki. Studia i materiały, red. Andrzej Zięba, Kraków 1994, s. 109–121.
Torzecki Ryszard, Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929, Kraków 1989.
Wójtowicz Sylwia, Polski portret metropolity Andrzeja Szeptyckiego. Z materiałów Archiwum Historycznego we Lwowie, „Studia Ukrainica Posnaniensia” 2013, vol. I, s. 315–323.
źródło wykorzystanej fotografii: wikimedia.org
.jpg){kind=link}
opracowała dr Anna Wilk-Zielińska